Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως & Επανάσταση 1821

Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως & Επανάσταση 1821

 

Ανήμερα του Ευαγγελισμού βρέθηκα στο Κανάλι της Κορίνθου ν’ απολαμβάνω με καλή παρέα το καφεδάκι μου. Βέβαια, στ’ αντικριστά τρόπος του λέγειν καφέ, ο καφές που πίνεις μόνο στο χρώμα στον θυμίζει, όμως εκεί δεν πάς γι’ αυτόν αλλά για να δεις από κοντά κανένα πλοίο να περνάει στα δύο-τρία μέτρα μακριά σου. Εκεί λοιπόν άκουσα ένα ωραιότατο σύνθημα, επίκαιρο λόγω της 25^η Μαρτίου: «σπίτι με μεγάλη σημαία έξω, έχει μικρή βιβλιοθήκη μέσα».

Ταράχθηκα κι ευθύς ο νους έτρεξε στα όσα ψευδή μάθαμε σαν μαθητές των σχολείων για την ιστορία μας. Περισσότερο με τάραξε όμως μία δήλωση που έκανε το 2021 ο πατριάρχης μας ο Βαρθολομαίος όπου είπε με τον δωρικό λόγο του: «το 1821, κάτι ξεβράκωτοι ξεσηκώθηκαν και χάλασαν την αρμονική σχέση Τούρκων και Ελλήνων». Όταν ακούς τέτοιο πράγμα από τον ανώτατο εκπρόσωπο του Θεού επί της γης, αναρωτιέσαι με ποια πλευρά είναι ο Θεός. Ξέρουμε βέβαια ότι Αυτός πάντα ευλογάει την Αμερική για να συνεχίσει να είναι κραταιά δύναμη, αλλά να μας πει κι εμάς ξεβράκωτους, κάτσε Θεέ, πολύ δεν πάει;

Οι ξεβράκωτοι λοιπόν, αλλά και οι αστοί της Φιλικής Εταιρείας, έκαναν τη μεγαλύτερη εθνικοαπελευθερωτική επανάσταση των τελευταίων αιώνων. Οι αστοί την οργάνωσαν εκτός Ελλάδας και εκεί στα ξένα πρώτος ο Υψηλάντης στις 22-23 Φεβρουαρίου 1821 σήκωσε το μπαϊράκι του Μεγάλου Αγώνα. Το γιατί εδώ ένας σταυλάρχης του Όθωνα είκοσι χρόνια αργότερα έμπλεξε την εκκλησία και τους παπάδες στον ξεσηκωμό εκεί στην Άγια Λαύρα, είναι ένα παγκόσμιο μυστήριο που το λύνει όμως ο ίδιος ο φαινομενικά εμπλεκόμενος Παλαιών Πατρών Γερμανός όπου στα απομνημονεύματά του «ξεχνάει» να αναφέρει το γεγονός. Μα καλά, τι έγινε στην Άγια Λαύρα την 25^η Μαρτίου; Τίποτε δεν έγινε, απολύτως τίποτα. Πρωτύτερα στην Καλαμάτα μα και σε άλλα μέρη του Μοριά υπήρξεν εστίες του ξεσηκωμού.

Αν τότε, ακούγαμε στα σοβαρά τον μεγαλύτερο διανοητή της Δύσης, τον Αδαμάντιο Κοραή, που έλεγε: «δεν έχει φτάσει ακόμα η ώρα», ακόμα σκλαβωμένοι στους Οθωμανούς θα ήμασταν. Αλλά ευτυχώς που παρακάμψαμε στις «σοφές» συμβουλές του γέροντα και είμαστε σήμερα εδώ να τα λέμε και να διαφωνούμε.

Η εκκλησία όμως, πάσχιζε να πάρει μερίδιο από τον μεγαλειώδη αγώνα που πολέμησε λυσσαλέα. Έτσι, ηρωοποίησε τον πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε’ που έκανε όχι έναν αλλά τρείς αφορισμούς στις θητείες του σαν πατριάρχης. Ναι, αλλά οι καταχτητές τον αποκεφάλισαν και πέταξαν το σώμα του στο Βόσπορο. Φυσικά, τι άλλο να έκαναν αφού δεν κατάφερε να «πείσει» μέσω του φόβου τον ξεσηκωμένο ραγιά;

Προχώρησε κι άλλο όμως η εκκλησία, δημιούργησε 70 περίπου χρόνια αργότερα και το Κρυφό Σχολειό. Πάτησε πάνω στον πίνακα του Γύζη που βρίσκεται στο Μουσείο του Μονάχου, ένας άλλος -δεν θυμάμαι την ώρα αυτή τ’ όνομά του- έφτιαξε ένα ωραιότατο ποίημα, είχαμε και το «φεγγαράκι μου λαμπρό» και να, ο μύθος γίνεται ιστορία. Πάλι όμως η πραγματικότητα διαψεύδει τον μύθο, διότι κατά την οθωμανική περίοδο, βρισκόντουσαν σε πλήρη λειτουργία οι Σχολές, η φημισμένη «Μεγάλη του Γένους σχολή» στην Κωνσταντινούπολη αλλά και μικρότερες, οι σχολές Δημητσάνας, Βυτίνας κ.α.

Ωραία είναι τα παραμύθια, αλλά η ιστορία είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Για να την μάθουμε, πρέπει να φύγουμε από τα σχολικά βιβλία, από τα κομματικά έντυπα – παράλληλα δε να τα διαβάζουμε και αυτά, όμως η κριτική σκέψη είναι το εργαλείο για να κατανοήσουμε τι ακριβώς συνέβη πριν 200 χρόνια. Καλός ιστορικός ο Κορδάτος αλλά μονόπλευρος, εξίσου καλός και ο Κόκκινος αλλά κι αυτός μονόπλευρος. Το ίδιο ισχύει και για τον Τρικούπη και για τον Φωτιάδη και για τον Παπαρρηγόπουλο και για άλλους. Καλοί όλοι τους με μεγάλη προσφορά στα ελληνικά γράμματα. Καλύτεροι ακόμα οι απομνημονευτές του Αγώνα Κασομούλης, Φωτάκος, Φραντζής, Φίνλεϋ κ.α. διότι βρέθηκαν πιο κοντά στα πράγματα. Ας τους διαβάζουμε όλους με καθαρό μυαλό και χωρίς πάθη, μόνο έτσι μπορούμε ν’ ανιχνεύσουμε την ιστορική αλήθεια, αν μπορούμε τελικά.

Η θυσία του Αθανάσιου Διάκου στη Γραβιά, ή του Παπαφλέσσα στο Μανιάκι (άσχετα με τα αίσχη που έκανε στον βίο του), φανερώνουν επίσης ότι και οι λαϊκοί παπάδες, πήραν τα όπλα, ανώνυμοι κι αυτοί όπως ανώνυμοι όλες οι χιλιάδες των Ελλήνων αγωνιστών αλλά και των Αρβανιτών. Τιμή στους μεγάλους αρχιστράτηγους Κολοκοτρώνη, Καραϊσκάκη κ.α. αλλά μεγαλύτερη τιμή στον ανώνυμο Έλληνα του 21 που πολέμησε για όλους εμάς.