Κοίτα τα ζώα και δες
πως χρησιμοποιούμε την έννοια της ελευθερίας όταν μιλάμε γι’ αυτά. Κάποιοι
εκτρέφουνε λιοντάρια, τα αιχμαλωτίζουν και τα εξημερώνουν, τα ταΐζουν και
μερικοί τα βγάζουν και βόλτα. Ποιος όμως θα πει για ένα τέτοιο λιοντάρι πως
είναι ελεύθερο; Και μήπως δεν ισχύει πως όσο πιο ήσυχο είναι το λιοντάρι τόσο
δουλικότερο είναι; Και υπάρχει μήπως κάποιο λιοντάρι που, αν αποκτούσε συναίσθηση
και λογισμό, να ήθελε να είναι ένα από τούτα τα λιοντάρια;
Δες
και τα πουλιά που αιχμαλωτίζονται και τα εκτρέφουν σε κλουβιά. Δες τι τραβάνε
στην προσπάθειά τους να δραπετεύσουν. Μερικά απ’ αυτά προτιμάνε να πεθάνουν από
πείνα παρά να υπομείνουν μια τέτοια μοίρα. Ενώ όσα επιβιώνουν, μετά βίας μένουν
ζωντανά και μαραζώνουν, κι έτσι και βρούνε κάποιο ανοιγματάκι, ξεπηδάνε να
φύγουνε. Τόσο πολύ αγαπούν τη φυσική ελευθερία και το να ζουν ανεξάρτητα κι
αδούλωτα.
n Και
τι πρόβλημα έχεις να ζεις μέσα στο κλουβί σου;
n Σοβαρά
μιλάς; Γεννήθηκα για να πετώ όπου θέλω, να ζω στην εξοχή, να τραγουδώ όταν
θέλω. Εσύ όλα αυτά μου τ’ αφαιρείς και μετά ρωτάς τι πρόβλημα έχω;
Γι’
αυτό και τα μόνα που τα αποκαλούμε ελεύθερα είναι εκείνα που δεν αντέχουν την
αιχμαλωσία, αλλά που με το που αιχμαλωτιστούν δραπετεύουν πεθαίνοντας. Δεν έχεις διαβάσει
τον Διογένη που λέει πως υπάρχει ένας τρόπος να εξασφαλίσεις την ελευθερία σου:
να ‘σαι έτοιμος να πεθάνεις. Και γράφει ο Κυνικός φιλόσοφος στον Πέρση βασιλιά:
«Των Αθηναίων την πόλη δεν μπορείς να την υποδουλώσεις. Όχι περισσότερο απ’ όσο
μπορείς να υποδουλώσεις τα ψάρια». «Γιατί; Δεν μπορώ άραγε να τους αιχμαλωτίσω;».
«Άμα αιχμαλωτίσεις έναν Αθηναίο, αμέσως θα σου ξεφύγει, σαν τα ψάρια. Γιατί άμα
πιάσεις ένα ψάρι, αυτό πεθαίνει. Κι αν οι Αθηναίοι πεθαίνουν αμέσως μόλις τους αιχμαλωτίσεις,
τότε τι έχεις να κερδίσεις απ’ την προσπάθειά σου;». Αυτά είναι τα λόγια ενός
άνδρα ελεύθερου, που εξέτασε σοβαρά το ζήτημα και που προφανώς βρήκε τη λύση
του. Τι το περίεργο, όμως, αν εσύ κοιτάς αλλού και δεν βρίσκεις ποτέ λύση;
Ο
δούλος προσεύχεται ν’ αφεθεί αμέσως ελεύθερος. Για ποιο λόγο; Νομίζετε πως θέλει
να καταβάλει τον φόρο που πληρώνεις όταν απελευθερώνεσαι; Όχι, θέλει να
ελευθερωθεί επειδή φαντάζεται πως ο λόγος που ως τώρα τα πράγματα του πάνε
στραβά κι η ζωή του δεν ρέει καλά, είναι ότι δεν έχει αφεθεί ελεύθερος. «Αν
απελευθερωθώ», λέει, «αμέσως τα πράγματα θα μου πάνε υπέροχα, δεν θα λογοδοτώ
σε κανέναν, θα μιλάω στους πάντες σαν ίσος κι όμοιος, θα πηγαίνω όπου θέλω, θα
γυρνάω όπου θέλω κι απ’ όπου θέλω.
Κι
έπειτα ελευθερώνεται κι αμέσως, μην έχοντας που να φάει, ψάχνει να βρει κάποιον
να κολακέψει και να κάτσει δίπλα του να γεμίσει το στομάχι του. Έπειτα θα
εκπορνευτεί και θα υπομείνει τους χειρότερους εξευτελισμούς, ή αν βρει κάπου να
του δίνουν ένα πιάτο φαΐ, θα πέσει σε δουλεία πολύ χειρότερη απ’ την
προηγούμενη. Μπορεί πάλι να βγάλει λεφτά. Αλλά επειδή θα μείνει στην ψυχή του
άξεστος, θα ερωτευτεί κάνα κοριτσάκι και θα μυξοκλαίει θρηνώντας για την τύχη
του και θα λαχταρά την δουλεία.
Θα
λέει: «Τι τά ‘θελα; Πριν άλλος μ’ έντυνε, άλλος μού ‘δινε παπούτσια, άλλος με
τάιζε, άλλος με φρόντιζε, αρκεί εγώ να τον υπηρετούσα σε λίγα πραγματάκια.
Κοίτα τι τραβάω τώρα ο κακομοίρης, κι έγινα δούλος πολλών αφεντάδων αντί ενός….
Αν όμως βάλω στα χέρια μου δακτυλίδια[1], τότε η
ζωή μου θα κυλήσει φίνα και θα ‘μια ευτυχισμένος απόλυτα».
Και
τότε, για ν’ αποκτήσει τα δακτυλίδια, υφίσταται τα όσα του αξίζουν. Αποκτά τα
δακτυλίδια κι αρχίζει πάλι τα ίδια. Λέει τώρα: «Αν συμμετάσχω στην επόμενη
εκστρατεία, θα ξεφύγω απ’ όλα τα δεινά μου». Συμμετέχει στην εκστρατεία,
υφίσταται τα πάνδεινα, κι όμως ζητάει να πάει και σε δεύτερη, κι έπειτα και σε τρίτη[2]. Και φτάνει
στο αποκορύφωμά του και γίνεται συγκλητικός. Και μπαίνοντας στη συνέλευση γίνεται
πάλι δούλος, πέφτει στη δουλεία την πλέον φινετσάτη και την πιο αστραφτερή. Την
πιο ψεύτικη και την πιο επικίνδυνη.
Τώρα
αυτά αλήθεια γιατί τα γράφω; Για να τα διαβάσει το Κονκλάβιο και μήπως
αντιληφθεί πόσο βαθιά νυχτωμένο είναι; Πόσο βαθιά μέσα στον βούρκο της δουλείας
χώνεται, όταν αερολογεί, γοητευμένο μάλιστα από τη νοητική στέρηση που το
χαρακτηρίζει; Το ξέρω, και αύριο το πρωί θα τσακωθείτε σαν τα κοκόρια για το αν
θα βγεί πρώτος ο γάπ ή ο ανδρουλάκ. Και την κοκορομαχία σας την βαπτίζεται
μικρή βουλή για να δώσετε μιά σταλιά αίγλης στον κατήφορο του πολιτικού σας βίου
μιάς και είστε άπαντες βολεμένοι. Ναι, και έκ του ασφαλούς φλυαρείτε. Πόσο όμως
καλύτερη θα ήταν η ζωή σας, πιο αρμονική και πιο ξεκάθαρη, αν, αντί να
σπαταλάτε τον χρόνο σας με πράγματα παρακμιακά, ν’ ανοίγατε την αρχαία ελληνική
γραμματεία και να διαβάζατε τι στην ευχή είπαν όλοι εκείνοι οι πανεπιστήμονες της
ανθρωπότητας. Γιατί αν το κάνετε, θα πάψετε και τις επιεικώς γελοίες αναλύσεις σας
διότι ό,τι υπάρχει σήμερα στον κόσμο, η ελληνική αρχαία γραμματεία το έχει πει.
[1] Να προβιβαστεί δηλαδή σε ιππέα.
[2] Η συμμετοχή σε τρείς
εκστρατείες ήταν προϋπόθεση για να γίνει κανείς συγκλητικός.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου